Dnia 7 lipca 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w polskiej sprawie C‑696/20, w którym orzekł, że organy podatkowe nie mają prawa zastosować u pośrednika w dostawie towarów sankcyjnego WNT do transakcji, która już jest obciążona 23% VAT-em po stronie producenta.
Sprawa dotyczyła niderlandzkiego podatnika VAT (B), który był podmiotem pośredniczącym transakcji łańcuchowej. Pomiot ten nabywał towary od polskiej spółki i sprzedawał je kontrahentom z innych państw UE. Podatnik zakwalifikował dostawę dokonaną na jego rzecz przez polską spółkę jako sprzedaż krajową ze stawką 23%, natomiast swoją sprzedaż na rzecz kontrahentów z UE – jako WDT ze stawką 0%. Z kolei nabywcy rozliczali te transakcje jako WNT.
Z takim podejściem nie zgodziły się organy podatkowe, które przypisały transport spółce polskiej, co skutkowało przekwalifikowaniem sprzedaży krajowej na WDT. Organ uznał również, że skoro spółka B. wskazała swój polski numer identyfikacyjny VAT w ramach tych dostaw, to była ona zobowiązana, zgodnie z art. 25 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, do opodatkowania tej transakcji VAT również w Polsce. Ponadto polska spółka, która wystawiła faktury wskazujące błędną kwotę VAT, była zobowiązana do odprowadzenia podatku według stawki 23%, podczas gdy spółce B. odmówiono prawa do odliczenia VAT naliczonego z tych faktur. W konsekwencji spółka B. została poddana rzeczywistemu obciążeniu VAT w wysokości 46%.
W wyroku z 7 lipca 2022 r. TSUE nie zgodził się na podwójne, sankcyjne opodatkowanie tej samej transakcji po stronie spółki B (odbiorcy) i polskiej spółki (dostawcy). TSUE uznał co prawda, że błędna kwalifikacja transakcji w łańcuchu nie sprawia, że podatnik nie może zapłacić “sankcyjnego VAT” z tytułu WNT. Sankcja taka nie znajdzie jednak zastosowania w przypadku, gdy jednocześnie skorelowane z nim WDT nie może korzystać ze zwolnienia z VAT (podlegać 0% stawce VAT). Takie podejście naruszałoby bowiem proporcjonalność i neutralność systemu VAT.
