Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 17 października 2019 r. w sprawie C‑653/18 stwierdził, że gdy towary zostały sprzedane, wysłane i fizycznie opuściły terytorium UE, to podatnik ma prawo do rozpoznania eksportu na gruncie VAT, nawet jeśli, faktyczni nabywcy towarów nie zostali ustaleni.
W stanie faktycznym będącym przedmiotem sprawy, polska półka sprzedawała telefony komórkowe do ukraińskich odbiorców. Towary wyjechały poza terytorium UE. Organy podatkowe uznały jednak, że spółka nie ma prawa do zastosowania stawki 0% VAT w odniesieniu do eksportu, gdyż faktyczni odbiorcy towarów nie byli tożsami z tymi wykazanymi na fakturach. WSA w Warszawie zajął takie samo stanowisko jak organy, wskazując, że spółka nie dochowała należytej staranności przy weryfikacji kontrahentów, a ukraińskie podmioty mogły dążyć do realizacji oszustwa podatkowego. Spółka złożyła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA w toku postępowania zwrócił się z pytaniami prejudycjalnymi do TSUE, w zakresie klasyfikacji na gruncie VAT transakcji, na skutek której następuje wywóz towarów poza granice UE, ale odbiorca jest nieustalony.
TSUE stwierdził, że jeżeli towary zostały wywiezione poza granice UE, to co do zasady podatnik powinien mieć prawo do rozpoznanie eksportu i zastosowania stawki 0%, nawet jeżeli faktyczny odbiorca nie jest tożsamy z tym wykazanym na fakturze. Trybunał zaznaczył jednak, że podatnik powinien działać w dobrej wierze. Innymi słowy, zastosowanie stawki 0% jest wykluczone, jeżeli zostanie wykazane, że dostawca wiedział albo powinien był wiedzieć, że uczestniczy w oszustwie podatkowym.
Trybunał wskazał ponadto, że w sytuacji gdy prawo do rozpoznania eksportu zostanie zakwestionowane, należy uznać, że transakcja nie podlega VAT i w efekcie dostawcy nie przysługuje prawo do odliczenia VAT. Nie jest więc właściwa praktyka organów podatkowych, które w tej sytuacji klasyfikowały taką transakcję jako opodatkowaną krajową stawką VAT.
W praktyce z treści wyroku wynika przede wszystkim odnoszący się do eksporterów nakaz zachowania należytej staranności przy weryfikacji kontrahentów. W przeciwnym wypadku, ich prawo do zastosowania stawki 0% może być skutecznie kwestionowane.
